O Δρ. Μάνος Παυλάκης, πολύτιμος συνεργάτης του Learn Inn ΕΚΠΑ, ακαδημαϊκός υπεύθυνος του προγράμματος “Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Θεωρία, Πράξη & Μικροδιδασκαλία” αλλά και εκπαιδευτής στην “Εκπαίδευση στην Εμψύχωση και Ενδυνάμωση Ομάδων” μοιράζεται ένα από τα bites του.
“Η Τέχνη των Ερωτήσεων”
Το σημερινό bite ανοίγει το παράθυρο σε ένα μεγάλο θέμα, που σπάνια έχουμε την ευκαιρία να σκεφτούμε: τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε ερωτήσεις. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχουμε μάθει να κάνουμε σωστές, κατάλληλες ερωτήσεις. Στο σχολείο και στη ζωή γενικά έχουμε ασκηθεί στο να δίνουμε απαντήσεις. Αυτό κυριαρχεί στη σκέψη μας, με αποτέλεσμα συχνά να σκεφτόμαστε πώς/τι θα απαντήσουμε σε ένα ερώτημα, αντί να προετοιμαστούμε για να θέσουμε μια ερώτηση που θα δημιουργήσει μια άλλη δυναμική στη συζήτηση.
Σε γενικές γραμμές, οι αποτελεσματικές ερωτήσεις έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά:
- Είναι σύντομες, άρα δεν πλατειάζουν
- Ευνοούν την ανάπτυξη επιγνώσεων
- Ενθαρρύνουν τον ερωτώμενο να αναλάβει την ευθύνη για ενέργειες που σχετίζονται με τον εαυτό του
Επιπρόσθετα, οι ερωτήσεις εξελίσσουν τη διαδικασία τις περισσότερες φορές, εφόσον είναι ανοικτές.
Ανοικτές ή Κλειστές ερωτήσεις;
Πολύ γρήγορα θα μπορούσαμε να ορίσουμε τις κλειστές ερωτήσεις ως εκείνες που μπορούν να απαντηθούν σχεδόν μονολεκτικά και χωρίς πολλά περιθώρια για ανάπτυξη της σκέψης, όπως συμβαίνει σε απαντήσεις που δίνονται με ένα Ναι ή ένα Όχι. Ας δούμε ένα παράδειγμα:
Ποιες μπορεί να είναι οι πιθανές απαντήσεις στην ερώτηση: ‘Μπορείς να κάνεις κάτι άλλο για αυτό το ζήτημα;’
Ναι, Όχι, Ίσως, Δύσκολα είναι μερικές πιθανές απαντήσεις, έτσι δεν είναι; Τι κοινό έχουν αυτές οι απαντήσεις; Πρόκειται για απαντήσεις που κατά βάση συνάδουν με την άποψη ή πεποίθηση που κάποιος έχει ήδη διαμορφώσει στο μυαλό του.
Ένα κλειστό ερώτημα, επομένως, όπως το παραπάνω δεν ευνοεί μια διαδικασία αφύπνισης του μυαλού, αλλά ουσιαστικά το περιορίζει σε συγκεκριμένες, συχνά δοκιμασμένες, άρα και αποτυχημένες, ιδέες.
Όμως, αν αναδιατυπώναμε λίγο το ερώτημα ως εξής: ‘Ποιες άλλες επιλογές έχεις για αυτό το ζήτημα’, φαίνεται ότι ανοίγει ένα νέο πεδίο για γόνιμες και δημιουργικές προτάσεις. Με άλλα λόγια, οι ανοικτές ερωτήσεις μας είναι χρήσιμες, γιατί συμβάλλουν στη διερεύνηση της πραγματικότητας του ατόμου και των διαθέσιμων επιλογών του. Οι ανοικτές ερωτήσεις ξεκινούν συνήθως με λέξεις, όπως τι, πώς, ποιος, ποια, με ποιο τρόπο, σε ποιο βαθμό, κατά πόσο κτλ.
Άσκηση για αναστοχασμό: Η ερώτηση ‘γιατί δεν μπορείς να το κάνεις αυτό’ είναι ανοικτή ή κλειστή; |
Η μετατροπή των κλειστών σε ανοικτές ερωτήσεις είναι μια Τέχνη και όπως όλες οι Τέχνες χρειάζονται εξάσκηση. Σε κάθε περίπτωση, ας μην ξεχνάμε, ότι υπάρχουν τρία βασικά ερωτήματα που πρέπει να απαντάμε πριν θέσουμε μια αποτελεσματική ερώτηση:
- Για ποιον γίνεται πραγματικά αυτή η ερώτηση;
- Είναι έτοιμο το άτομο να ‘προκληθεί’ για αυτήν την ερώτηση;
- Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για αυτήν την ερώτηση; (Clutterbuck, 2013)
Καλές ερωτήσεις!
Πηγή: www.learningbites.gr
